Als zelfstandige moet je elk jaar (of kwartaal) inschatten wat je winst zal zijn. Die inschatting is belangrijk omdat:
Op basis daarvan worden voorafbetalingen voor de inkomstenbelasting berekend (zodat je niet aan het einde van het jaar een grote belastingfactuur ineens moet betalen). Dit is een verplichting voot alle zelfstandigen die meer dan 3 jaar actief zijn.
De sociale verzekeringsinstelling (via je sociale kas) gebruikt die inschatting (en later de definitieve winst) om je sociale bijdragen vast te leggen.
In Accountable kun je meestal kiezen tussen verschillende methodes om die winst in te schatten:
Handmatige berekening: je vult zelf je verwachte winst in (of past een automatische inschatting manueel bij)
Extrapolatie-methode: op basis van wat je tot nu toe geboekt hebt, wordt de winst voor het hele jaar geëxtrapoleerd (hoogstwaarschijnlijk op basis van trends tot nu toe)
Wanneer je de handmatige inschatting aanpast, heeft dat dus een directe invloed op de schattingen van je belastingen en sociale bijdragen. Hieronder verken ik in detail wat er concreet verandert en welke risico’s of gevolgen je moet kennen.
Read the article ‘How are social security contributions calculated and how to encode it?’ for more information about social contributions.
Read the article ‘How is my income tax calculated?’ for more information about copyright income.
Read the article ‘Social security contributions for the self-employed in 2025’ for more information about copyright income.
Wat betekent Extrapolatie in Accountable?
Laten we eerst kort verduidelijken wat er gebeurt achter de schermen in Accountable:
Accountable verzamelt je inkomsten, uitgaven en andere relevante gegevens gedurende het jaar.
Op basis daarvan toont de applicatie een schatting van je “vaatbare winst” (netto bedrijfsresultaat) voor het lopende jaar (na aftrek van kosten, sociale bijdragen, etc.).
Deze schatting wordt gebruikt om automatisch de nieuwe belastingvoorafbetalingen (income tax prepayments) en de verwachte sociale bijdragen voor dat jaar te berekenen.
Je kunt zelf ingrijpen: je kunt de automatische schatting bijstellen (versleutelen met jouw extra kennis of verwachtingen).
Wanneer je inderdaad die inschatting aanpast, dan worden de onderliggende berekeningen (voorafbetalingen, voorspelde belastinglast, sociale bijdragen) opnieuw doorgerekend volgens je nieuwe winstinschatting.
Welke invloed heeft het aanpassen van de winstinschatting?
Hieronder behandel ik stap voor stap de belangrijkste gevolgen:
Effect | Wat verandert | Toelichting / nuance |
Verhoogde of verlaagde income tax-voorafbetalingen | Wanneer je hogere winst inschat, stuwen de berekende voorstellingen van inkomstenbelasting omhoog. | De belastingdienst verwacht dat je winst hoger zal zijn, dus je “voorschotten” (of je nieuwe schattingen) worden opgetrokken. |
Lagere of hogere belastingachterstelling aan het einde van het jaar | Als je daadwerkelijk winst lager (of hoger) uitvalt dan je inschatting, ontstaat er verschil dat je moet bijbetalen of terugkrijgt. | Bij een overschatting kun je mogelijk geld terugkrijgen; bij een onderschatting moet je bijbetalen, met mogelijk interest of boete. |
Sociale bijdragen worden herberekend | De sociale kas baseert de bijdragen deels op je geschatte nettowinst. Een hogere inschatting leidt tot hogere bijdragen. | Als je later de werkelijke winst indient, volgt een finale correctie: te weinig betaalde bijdragen worden alsnog opgevorderd, te veel betaalde worden gecorrigeerd. |
Liquiditeit en cashflow | Je moet mogelijk meer geld reserveren om hogere voorschotten of bijdragen te kunnen betalen. | Belangrijk om buffer in te bouwen, zodat je niet in financiële problemen raakt wanneer de “vooruitzichten” stijgen. |
Risico op onderschatting / boetes / interest | Als je winst structureel onderschat, kan de belastingdienst extra interest of boetes opleggen. | De Belgische fiscus kan sancties toepassen wanneer gemaakte vooropgaven niet redelijk lijken. |
Gedetailleerde werking: inkomstenbelasting
Berekenen van voorlopige belasting (prepayments)
Bij zelfstandigen geldt dat je voorafbetalingen moet doen om te vermijden dat je aan het einde van het jaar één grote belastingschuld hebt. Accountable gebruikt jouw winstinschatting als basis om te berekenen hoeveel je per kwartaal of per termijn moet voorschieten.Aanpassing van termijnen in de loop van het jaar
Wordt je winstinschatting bijgesteld tijdens het jaar (bijvoorbeeld je merkt dat je beter draait dan verwacht), dan zal Accountable de toekomstige termijnen opnieuw berekenen (hogere bedragen). Omgekeerd bij tegenvallers.Definitieve belastingaangifte en verrekening
In de belastingaangifte geef je je werkelijke winst aan. De fiscus vergelijkt dan wat je al hebt voorgeschoten (aan basis van jouw schattingen) met wat je uiteindelijk verschuldigd bent.Heb je te veel voorgeschoten → je krijgt terugbetaling of verrekening
Heb je te weinig voorgeschoten → je moet het verschil bijbetalen, mogelijk met interest of boetes
Belastingschalen en progressiviteit
Belasting is progressief in België (tarieven tussen ± 25 % tot 50 %)
Dus als je winstinschatting omhoog gaat en je daardoor in een hogere belastingschijf komt, zal iedere extra euro winst meer belast worden dan de eerder verdiende euro’s. Dat vergroot de “impact” van een verhoging van je inschatting.Aftrek van sociale bijdragen
De door jou betaalde sociale bijdragen kunnen (in de meeste gevallen) volledig afgetrokken worden als beroepskost / bedrijfskosten in je belastbare inkomen.
Daardoor is de hogere sociale bijdrage (door een hogere winstinschatting) deels “gecompenseerd” omdat je belastinggrondslag daalt.
Gedetailleerde werking: sociale bijdragen
Voorlopige bijdragen (provisionele bijdragen)
De sociale kas (je sociale verzekeringsfonds) stuurt je elk kwartaal een voorlopige bijdrage gebaseerd op je inkomsten uit drie jaar eerder of een minimumbijdrage, als je nog geen stabiele geschiedenis hebt. In je eerste jaren betaal je vaak een minimumbijdrage (bij gebrek aan vroegere referentie).Herziening tijdens het jaar op basis van inschatting
Als je via Accountable je winstinschatting verhoogt, kan de sociale kas (of je sociale verzekering) jou toelaten om je voorlopige bijdragen op te trekken, om te vermijden dat je aan het einde van het jaar voor grote correcties komt te staan.Definitieve bijdrage
Aan het einde van het jaar of enkele jaren later worden je bijdragen verrekend op basis van je werkelijke nettowinst.Als je te weinig hebt bijgedragen, moet je het verschil bijbetalen (plus interest).
Als je te veel hebt bijgedragen, kun je (na verloop van jaren) een terugbetaling of compensatie krijgen.
Vooral bij onderschatting loop je het risico op bijkomende betalingen.
Tariefstructuur & plafond
Zelfstandigen betalen in België, in hoofdactiviteit, ongeveer 20,5 % van hun nettowinst aan sociale bijdragen (plus administratiekosten).
Er bestaat een minimumbijdrage en een maximum (plafond) waardoor als je winst zeer hoog is, de extra bijdrage beperkt is.Pro rata-berekening bij gedeeltelijk jaar
Als je niet het volledige jaar actief bent, dan wordt je winst “gepro rata” omgerekend naar een geannualiseerde winst om bijdragen vast te leggen. Dit betekent dat je handmatige inschatting ook invloed kan hebben op de schaal waarop je wordt ingeschat, als je aangepast actief bent gedurende het jaar.
Voorbeeldscenario’s
Om concreet te maken wat er gebeurt, volgen hier een paar illustraties.
Scenario A: winst hoger dan initieel ingeschat
Je start het jaar met een conservatieve winstinschatting van € 40.000; de bijbehorende belasting– en sociale bijdragen worden gebaseerd op dat cijfer.
Halverwege het jaar zie je dat je facturatie sneller loopt dan verwacht. Je past de winstinschatting op naar € 60.000.
Accountable herberekent je resterende termijnen voor inkomstenbelasting (je voorschotten stijgen) én verhoogt de voorlopige bijdragen voor de sociale kas.
Bij de definitieve afrekening blijkt dat je winst effectief dicht bij € 60.000 ligt, dus je hebt je voorafbetalingen correct ingesteld, met weinig bijbetaling of terugbetaling.
Omdat je bijdragen hoger waren, daalt je belastbare basis iets (door aftrek), wat de belastingdruk enigszins compenseert.
Scenario B: winst lager dan ingeschat
Je begint met een hoge winstinschatting van € 80.000, conform plannen.
Aan het eind van het jaar vallen je inkomsten echter tegen: je werkelijke winst is slechts € 50.000.
De door jou betaalde voorschotten voor belasting en sociale bijdragen waren gebaseerd op de hogere inschatting, dus je hebt mogelijk te veel betaald.
Je kunt bij de definitieve afrekening terugvorderingen krijgen of een compensatie krijgen (afhankelijk van regels van fiscus en sociale kas).
Toch zijn er risico’s: als de fiscus of sociale kas oordeelt dat je inschatting onredelijk of te optimistisch was, kunnen zij interest of boetes toepassen.
Scenario C: verandering in schijf of drempel
Bij hogere winst kan je in een nieuwe belastingschijf terechtkomen, waardoor de marginale belastingtarief voor extra euro’s stijgt.
De hogere inschatting kan dus disproportioneel meer belasting of bijdrage genereren, wat de “marginale last” doet stijgen.
Praktische aandachtspunten / tips
Wees realistisch én voorzichtig: overschat niet té optimistisch, want het risico op bijkomende betalingen is reëel.
Stel tussentijds bij: als je vooruitgang ziet die afwijkt van je oorspronkelijke scenario, pas je winstinschatting aan om verrassingen te vermijden.
Houd buffer aan: reserveer voldoende liquiditeit om extra belasting of bijdrage te kunnen voldoen als de inschatting bleek te optimistisch.
Check de regels van je sociale kas: sommige kassen laten je toe om voorlopige bijdragen te verhogen, zodat je latere correcties kleiner zijn.
Documenteer je motivatie: als je handmatige aanpassingen maakt, bewaar onderbouwing (bijv. groeiprognoses, contracten), mocht de fiscus je inschatting in vraag stellen.